NL
  • International

  • English Version EN

Kennis over lymfe

Onze belofte: uw welzijn

Onder lymfologie verstaan we de leer van aandoeningen van het lymfesysteem of de lymfevaten. Een vroege diagnose van een slecht functionerend systeem is belangrijk, want dit kan een nadelige uitwerking hebben op de gezondheid. Zo kan een onbehandelde lymfologische aandoening leiden tot aanzienlijke beperkingen in het dagelijks (beroeps)leven. Een behandeling moet dus in een zo vroeg mogelijk stadium plaatsvinden om verslechtering van de ziekte tegen te gaan.

Het lymfesysteem

Naast het bloedvatenstelsel bezit het menselijk lichaam ook een lymfestelsel, dat een zeer belangrijke rol heeft. Het strekt zich ook door het hele lichaam uit en loopt meestal parallel met de bloedvaten. In tegenstelling tot de bloedsomloop vormt het lymfestelsel geen gesloten kringloop. Het is een half open systeem. 

Het lymfesysteem is het belangrijkste onderdeel van het menselijke immuunsysteem. Het neemt hierbij de functie over van een transport- en afvalsysteem voor verschillende stoffen, die via de bloedvaten in de ruimte tussen de cellen terechtkomen en door het lichaam niet via andere wegen kunnen worden afgebouwd.

Alleen met een intact lymfesysteem en door een optimale afvoer van de lymfevloeistof (lymfe) kan de afvoer van deze zogenaamde “lymfelast” slagen. De lymfelast bestaat vooral uit stoffen zoals eiwit, voedingsvetten, cellen en celafval, maar ook uit ziekteverwekkers, zoals bacteriën en virussen.


Oedemen

Oedemen zijn zichtbare en voelbare zwellingen die door verschillende aandoeningen, na operaties of blessures kunnen optreden. Een oedeem ontstaan door een opeenhoping van vocht of vetcellen in het weefsel. Vloeistof hoopt zich op en kan niet meer volledig worden afgevoerd.

Oedemen leiden vaak tot druk- of spanningspijn en bewegingsbeperkingen, wat een aanzienlijke invloed heeft op het leven van de patiënt en zijn of haar omgeving. De verschillende oedeemvormen zijn niet eenvoudig van elkaar te onderscheiden. 

Goed om te weten

  • Oedemen duiden niet altijd op een ziekte, maar ze doen zich nooit zonder reden voor. Daarom is het altijd belangrijk, de oorzaak door een arts te laten onderzoeken.

Oedeemtherapie

Genezing van een lymf- en lipoedeem is niet mogelijk. Hoe eerder u echter met een therapie begint, des te groter is de kans dat de ziekte zich niet uitbreidt. Hierdoor kunt u ook complicaties en gevolgsymptomen, zoals extreme bewegingsbeperking, huidziekten of bijkomende vaataandoeningen, verminderen of zelfs vermijden.

De effectieve conservatieve oedeemtherapieën: de complexe (lymfoedeem) of gecombineerde (lipoedeem) fysische ontstuwingstherapie (CFO). Deze bestaan uit de volgende bouwstenen: manuele lymfedrainage (MLD), compressietherapie, huidverzorging / huidsanering en ontstuwende bewegings- en ademtherapie. Deze zijn opgedeeld in twee elkaar opvolgende fases. Bijzonder belangrijk hierbij is de actieve medewerking / zelfbehandeling van de patiënt (zelfmanagement). Met behulp van deze bouwstenen is het mogelijk om lymfoedemen, en tot een bepaalde hoogte ook lipoedemen, efficiënt te behandelen en zo verergering tegen te gaan en verbeteringen te bewerkstelligen en te behouden.

De bouwstenen van de CFO (gecombineerde fysische ontstuwingstherapie) in de conservatieve therapie

Weergave van de gecombineerde fysische ontstuwingstherapie


Fase 1: Ontstuwingsfase


De eerste fase van de CFO heeft als doel de lymfeafvoer in het betreffende deel van het lichaam te verbeteren, verhardingen in het weefsel (fibrose) los te maken en de afvoer van eiwitrijke oedeemvloeistof te vereenvoudigen.

Deze fase bestaat uit de bouwstenen van een fijnmazige, indien mogelijk dagelijkse manuele lymfedrainage (MLD), aanvullende compressietherapie met indien mogelijk dagelijkse compressie, bewegingstherapie en huidverzorging.

Fase 2: Onderhoudsfase

In de tweede fase van de CFO worden de eenheden van de MLD volgens individueel noodzakelijke therapiebehoefte gereduceerd en wordt geprobeerd om het behaalde therapiesucces te behouden en te optimaliseren.

Dit gebeurt door middel van vlakgebreide compressiekleding (bv. Juzo Expert of Juzo Expert Strong) en bewegingstherapie.

1. Manuele lymfedrainage (MLD)
MLD is een therapeutische massagetechniek. Met speciale handbewegingen is het mogelijk de lymfeafvoer te activeren en het weefsel te ontstuwen.

Opgehoopte, eiwitrijke vloeistof wordt via het lymfesysteem verwijderd. Zo kan het oedeem slinken en wordt het verharde (fibrotische) bindweefsel losser en dus zachter. Bij de behandeling van een lipoedeem gaat het vooral om pijnvermindering en mobilisatie van het weefsel. In tegenstelling tot een traditionele massage vindt lymfedrainage plaats met zachte, langzame handbewegingen. Of een lymfedrainage voor u geschikt is, moet u met uw arts bespreken.

2. Compressietherapie
Om de ontstuwingssituatie na de MLD te behouden, moet direct na de MLD een compressietherapie volgen, om het opnieuw opstuwen van lymfevloeistof te verminderen.

In fase 1 van de CFO zijn er door de continue afvoer grote schommelingen in de omvang van het oedeem te verwachten. Daarom moet het betreffende lichaamsdeel met speciale lymfologische compressieverbanden worden gecomprimeerd (bv. met Juzo SoftCompress in combinatie met korte-rekcompressieverbanden). Deze maken een individuele aanpassing aan de patiënt en de actuele oedeemomvang mogelijk. Tegen het einde van de eerste fase van de CFO, wanneer er minder afname en schommelingen van het oedeem te verwachten zijn, worden de gebruikte compressieverbanden vervangen door lymfologische, liefst vlakgebreide compressiekleding, om zo het therapiesucces van de ontstuwingsfase te behouden. Deze compressiekleding wordt bij elke patiënt individueel aangemeten en geproduceerd.

Een perfect en optimaal aangepast compressiemiddel mag niet insnoeren of verschuiven. Speciaal opgeleide vakspecialisten zullen aan de hand van uw lichaamsmaten een individueel compressiemiddel aanpassen dat voor u precies op maat is. De pasvorm moet in de toekomst regelmatig in de medische speciaalzaak gecontroleerd en opnieuw aangemeten worden voor de verdere verzorging.

3. Ontstuwende bewegings- en ademtherapie
Gerichte oefeningen of algemene beweging in compressie zorgen in de onderhoudsfase voor een stimulatie van de lymfeafvoer.

Hierdoor kunnen de resultaten van de MLD en compressietherapie duurzaam behouden blijven en kan het oedeem zelfs nog verder afnemen. Het is enorm belangrijk dat u tijdens de therapie zelf heel gemotiveerd meewerkt om de best mogelijke resultaten te behalen.

4. Huidverzorging en huidsanering
In beiden fasen van de CFO is de dagelijkse huidverzorging bijzonder belangrijk. De huid van oedeempatiënten is veel gevoeliger en bevattelijker voor ontstekingen en infecties dan die van patiënten zonder oedemen of gezonde mensen.

Door de regelmatige verzorging met compressiebandages of het dagelijks dragen van compressiekleding wordt de huid droog en kan gaan jeuken. Als de huid niet naar behoren wordt verzorgd, ontstaan er plekken met huidschilfers of kloofjes, waar bacteriën gemakkelijker in de huid kunnen doordringen. Bij lymfoedemen kan dit leiden tot complicaties, zoals wondroos (erysipelas) of andere bacteriële ontstekingen.

Reinig uw huid met een zeep met een zure pH-waarde (elke waarde lager dan 7), om de zure beschermmantel te behouden. Bovendien moet u uw huid 's ochtends en 's avonds met een rijke en vochtinbrengende lotion insmeren (bv. Juzo Lymph Lotion). Let erop dat de lotion volledig in de huid is ingetrokken, voordat u uw compressiekleding aantrekt.

5. Informatie en uitleg over individuele zelftherapie
Belangrijk voor een duurzaam therapiesucces is een actieve deelname van de patiënt. Daarom moet de patiënt weten hoe het lymfesysteem werkt, hoe de afzonderlijke onderdelen van de behandeling samenwerken en wat de gevolgen zijn van een ontbrekende therapietrouw.

Nuttig is de uitleg over ademtechnieken, ontstuwingsgymnastiek, zelf bandages aanleggen, huidverzorging en samenwerking met zelfhulporganisaties. Soms is ook een psychologische begeleiding zinvol. Het doel is om het zelfmanagement te verbeteren, het ziekteverloop gunstig te beïnvloeden, de organisatie van het dagelijks leven te vereenvoudigen en de levenskwaliteit te verbeteren.

Goed om te weten

  • Compressiekleding zit strak en voelt als een tweede huid op het lichaam. Daarom is er vooral bij het begin van een therapie enige oefening nodig om ze aan te trekken. Laat u hierdoor echter niet ontmoedigen, want met een beetje ervaring en enkele handige hulpmiddelen zal het aantrekken na verloop van de tijd steeds beter lukken.

Voor het dagelijks leven

Een doorslaggevende factor is een positieve instelling ten opzichte van uzelf en uw lichaam. Accepteer uw oedeem. Leef MET uw oedeem, maar niet VOOR uw oedeem. In het algemeen geldt: vermijd voor zover mogelijk verwondingen, te grote inspanningen, grote warmte of kou.

Women on a walk with a dog.

Lichaamsverzorging & hygiëne

De dagelijkse lichaamsverzorging is juist voor oedeempatiënten enorm belangrijk, omdat de huid op de betreffende plaatsen zeer gevoelig en bevattelijk voor ontstekingen en infecties kan zijn.

  • Reinig uw compressiekleding dagelijks, want alleen zo blijven de elastische eigenschappen duurzaam behouden.
  • Gebruik voor de huidverzorging zeep met een zure pH-waarde (elke waarde lager dan 7). Zo houdt u de zure beschermlaag van uw huid in stand.
  • Verzorg en verwen uw huid met een rijk en vochtinbrengend middel (bv. Juzo Lymph Lotion). Trek uw compressiekleding pas aan nadat de verzorgende lotion volledig in de huid is getrokken.
  • Raadpleeg uw arts als u bepaalde symptomen waarneemt, zoals een rode plekken, plotselinge koorts, spontaan optredende pijn en zwelling of een schimmelziekte (jeukende rode plek, gele en brosse nagels, kloven tussen de tenen).
  • Zorg ervoor uw nagels zorgvuldig te verzorgen en snij niet in de nagelhuid.
  • Neem altijd een desinfectiemiddel mee om bij eventuele wondjes meteen te kunnen reageren.
Pictogram appel

Voeding
Een gezonde voeding is altijd aan te bevelen, want elke kilo te veel vormt een extra belasting voor uw lichaam:

  • Probeer uw ideale gewicht te bereiken en te behouden.
  • Bied uw lichaam voldoende ballaststoffen en verminder de inname van suiker en vet.
  • Vermijd of verminder het gebruik van alcohol en nicotine zoveel mogelijk.
  • Drink minstens twee liter per dag, het liefst water of niet-gezoete dranken.
Pictogram sport

Sport
Bij lymf- en lipoedemen kan niet globaal worden gezegd wat goed is voor individuele patiënten. Luister daarom naar uw lichaam en let op signalen:

  • Sporten zoals licht joggen, nordic walken, zwemmen of aqua-fitness in niet te warm water zijn goed geschikt als ondersteuning van de therapiemaatregelen. Waterdruk werkt bovendien als een "natuurlijke" compressie.
  • Geef de voorkeur aan duursporten en lichamelijke activiteiten met rustige bewegingen. Draag uw compressiekleding tijdens de sportactiviteiten.
Pictogram kleding

Kleding
Door de grotere omvang van de benen en/of armen of andere lichaamsdelen kan het voor oedeempatiënten moeilijk zijn om passende kleding of schoenen te vinden.

  • Draag gemakkelijk zittende kleding die niet knelt.
  • Let erop dat bandjes of riemen niet knellen of insnoeren.
  • Draag bij voorkeur comfortabele schoenen, in het ideale geval met lage hakken, of eventueel orthopedisch aangepaste schoenen.