PL
  • International

  • English Version EN

Blizny

Powstawanie i rodzaje blizn 

Blizny zwierciadłem naszego życia. To widoczne oznaki traumatycznych przeżyć i odniesionych urazów, ale mogą również opowiadać historie o przezwyciężonych kryzysach i ważnych punktach zwrotnych w życiu. Dowiedz się, jaka jest definicja blizny, jak powstają blizny i jak różne formy mogą przybierać.
 

Definicja: czym jest blizna  

Blizny powstają po uszkodzeniu skóry. Ogólnie rzecz biorąc, blizna to zarówno rana zamknięta, która jest właśnie w trakcie gojenia, jak i wciąż widoczne ślady rany, która już się zagoiła.
W sensie medycznym blizna to zgrubiała, włóknista tkanka zastępcza. Tworzą ją komórki tkanki łącznej podczas gojenia się rany w celu zamknięcia luki powstałej w skórze. Rozróżnia się blizny aktywne, czyli niedojrzałe, oraz blizny dojrzałe.

Bliznowacenie: Dlaczego powstają blizny?

Każdy uraz skóry pozostawia ślady – w postaci blizn. Jeśli uraz jest tylko powierzchowny lub niewielki, blizny te są często ledwo zauważalne. W przypadku uszkodzenia dużej powierzchni skóry lub urazu sięgającego do głębokich warstw skóry mogą pozostać wyraźnie widoczne blizny, które powodują odczuwalne utrudnienia w życiu codziennym. Każdy radzi sobie z bliznami w inny sposób, dużą rolę odgrywa przy tym historia ich powstania. Celem terapii blizn jest nie tylko odzyskanie sprawności ruchowej, ale także przywrócenie estetyki. Duże czy małe – blizny mogą mieć duży wpływ na jakość życia. Dlatego zdecydowanie warto rozpocząć leczenie, póki blizna jest jeszcze świeża. Możliwości wywierania pozytywnego wpływu na jakość blizny są w takim przypadku wyjątkowo duże.

 

Kobieta z rękawem Juzo ScarPrime Light

Istnieje wiele różnych przyczyn urazów skóry, które w ramach procesu gojenia prowadzą do powstawania blizn. Przede wszystkim rozróżnia się rany urazowe, spowodowane działaniem siły zewnętrznej, oraz rany jatrogenne, które powstają w wyniku działań lekarza.


Uszkodzenia skóry

Rany urazowe można podzielić na 4 podgrupy.

Rany jatrogenne powstają w wyniku działań lekarza, podczas zabiegów chirurgicznych, diagnostycznych lub terapeutycznych.  

 

  • Nacięcia chirurgiczne (nacięcie)
  • Punkcje
  • Zabiegi laserowe
  • Pobieranie skóry do przeszczepu
  • Usuwanie czerniaków i innych zmian skórnych
  • Rany po przeszczepach i amputacjach

Powstawanie blizn

Kiedy skóra ulega uszkodzeniu, organizm próbuje te uszkodzenia naprawić. Podstawowym zadaniem nowo powstałej tkanki jest szybkie ponowne zamknięcie rany, tak aby nie mogły do niej wniknąć żadne ciała obce ani patogeny. Pod względem wyglądu i funkcjonalności tkanka bliznowata nie posiada jednak właściwości pierwotnej skóry. Nie jest już tak miękka, ma mniejszą elastyczność i szybciej wysycha. W przypadku powierzchownych urazów, które dotyczą tylko naskórka (łac. epidermis) rany mogą zagoić się całkowicie bez pozostawiania śladów (pokrycie nabłonkiem). Do tego typu urazów naskórka należą oparzenia słoneczne, a także powierzchowne otarcia. W przypadku uszkodzenia głębszych warstw skóry, np. podczas operacji, po różnych etapach gojenia się ran powstają blizny. Przebieg gojenia rany zależy od rodzaju, wielkości i głębokości rany, ale także od  uwarunkowań genetycznych.

Mężczyzna i kobieta w odzieży ScarPrime Light

Aby zrozumieć, w jaki sposób powstają blizny, warto przyjrzeć się dokładniej podstawowym właściwościom i funkcjom skóry, a także fazom gojenia się rany w zależności od urazu.


Przydatne informacje na temat naszej skóry

Skóra: prawdziwy multitalent wśród narządów

Skóra, której powierzchnia wynosi od 1,5 do 2 metrów kwadratowych, stanowi największy i najbardziej unerwiony narząd w ludzkim ciele, a jednocześnie ok. 20% jego masy. Pełni ona liczne i złożone funkcje, takie jak regulacja ciepła, a także ochrona przed infekcjami, czynnikami środowiskowymi czy wysuszeniem. Służy więc do utrzymywania wewnętrznej równowagi, ale także do wymiany substancji.    

Jednocześnie skóra to znacznie więcej niż „tylko” jeden z narządów: jest naszym ogniwem łączącym ze światem zewnętrznym, pełni funkcję reprezentacyjną, stanowi barierę ochronną, służy również do komunikacji. Poprzez skórę odbieramy doznania dotykowe. Skóra umożliwia również wyrażanie uczuć i ich odczuwanie. Nie bez powodu skóra nazywana jest „zwierciadłem życia”. Widać na niej różne zmiany zachodzące w organizmie, indywidualny styl życia, nastrój czy wahania hormonów. 

Jak jest zbudowana skóra?

Skóra ma złożoną budowę. Jej struktura jest taka sama w całym ciele. Składa się z trzech warstw: naskórka (łac. epidermis), skóry właściwej (łac. dermis) i tkanki podskórnej (łac. subcutis). Pełnią one różne zadania. Grubość skóry różni się w zależności od miejsca. Przykładowo, skóra na twarzy czy grzbiecie ręki jest znacznie cieńsza niż skóra na udzie. Różna jest również liczba cebulek włosowych i komórek czuciowych, takich jak receptory temperatury, bólu i dotyku. 

Rys. Warstwy skóry

Warto wiedzieć

  • Skóra dziecka jest o około 20-30% cieńsza niż skóra dorosłego człowieka. Wprawdzie składa się ona z tej samej liczby warstw, jednak poszczególne warstwy są znacznie cieńsze, co sprawia, że skóra jest wyjątkowo delikatna i wrażliwa. 
  • Skóra kobiety ma inną strukturę niż skóra mężczyzny: naskórek mężczyzny jest znacznie grubszy niż naskórek kobiety. Włókna jego tkanki łącznej są gęściej splecione i zawierają znacznie mniej tłuszczu.

Fazy gojenia się rany i powstawania blizny

Warto wiedzieć

 

  • Jeśli uraz dotyczy tylko pierwszej warstwy skóry (epiderma, naskórek), rana może się całkowicie zregenerować, nie pozostawiając tkanki bliznowatej. W takim przypadku mówi się o gojeniu regeneracyjnym.
     
  • Tkanka bliznowata może się zmieniać nawet do dwóch lat po powstaniu. W tym czasie poprzez terapię blizn można pozytywnie wpływać na wygląd blizny. Możliwe jest również częściowe zmniejszenie swędzenia i bólu, zwłaszcza we wczesnych stadiach tworzenia się blizny, czyli w przypadku blizn niedojrzałych.

Rodzaje blizn w skrócie

Na podstawie wyglądu blizny dzieli się zasadniczo na trzy podgrupy.


Stopnie blizn pooparzeniowych 

Blizny po oparzeniach są zwykle wypukłe, hipertroficzne, jednak w zależności od ich rozwoju mogą zrobić się również zapadnięte, atroficzne lub przekształcić w keloidy. W zależności od ciężkości oparzenia dzieli się je na 3 stopnie. W przypadku oparzeń 1. stopnia uszkodzona jest tylko pierwsza warstwa skóry, a blizna pooparzeniowa zwykle całkowicie zanika. Jeśli pojawią się pęcherze i uszkodzeniu ulegnie również środkowa warstwa skóry, mamy do czynienia z oparzeniem 2. stopnia. Oparzenia 2. stopnia dzieli się na stopnie 2a i 2b. Oparzenia stopnia 2a mogą zagoić się samoistnie, oparzenia stopnia 2b wymagają już interwencji chirurgicznej. W przypadku zniszczenia również najniższej warstwy skóry mówimy o  oparzeniu 3. stopnia. Wiele z blizn pooparzeniowych może przekształcić się w blizny sklerotyczne.  

Blizny sklerotyczne  

W przypadku blizn sklerotycznych powstała tkanka łączna kurczy się i ściąga. W rezultacie powstają stwardniałe, sztywne blizny, które nie są wystarczająco elastyczne, co może również prowadzić do wyraźnie odczuwalnych ograniczeń funkcjonalności. Z tego powodu leczenie blizn sklerotycznych koncentruje się przede wszystkim na przywróceniu ruchomości.


Blizny mogą się zmieniać

Każda blizna jest inna. Gdyby obserwować proces gojenia dokładnie takiej samej rany u dwóch różnych osób, okazałoby się, że powstałe blizny nie będą wyglądać identycznie. Blizna, jej wygląd i proces rozwoju zależą od bardzo różnych czynników. Na niektóre z nich można wpływać.

Możliwość wpływania

Mobilizacja
W zależności od rodzaju i ciężkości urazu, który doprowadził do powstania blizny, początkowo konieczne mogą się okazać bierne ruchy (mobilizacja bierna) wykonywane przez terapeutę. Mobilizacja blizny i otaczających ją obszarów ciała zwiększa ukrwienie, a tkanka łączna staje się luźniejsza, bardziej miękka i elastyczna. Poprawia to jakość blizny.

 Unikanie słońca
Świeżych blizn nie należy wystawiać na bezpośrednie działanie światła słonecznego – w przeciwnym razie mogą ściemnieć. Zawsze należy pamiętać o zakrywaniu blizny odzieżą nieprzepuszczającą promieni słonecznych lub odzieżą uciskową i/lub stosowaniu kremu z zapewniającego całkowitą ochronę przed promieniowaniem UV (sunblocker).

 
Terapia uciskowa
Codzienne noszenie odzieży uciskowej ma pozytywny wpływ na jakość blizny i może wspomagać gojenie oraz zapobiegać powstawaniu blizn rozrostowych.
Więcej informacji na temat terapii uciskowej

 
Produkty silikonowe i maści
Stosowanie produktów silikonowych i specjalnych maści ma pozytywny wpływ na tkankę bliznowatą. Sprawiają one, że blizna pozostaje wilgotna i elastyczna, mogą również wspomagać proces gojenia.
Więcej informacji na temat produktów silikonowych

 

Brak możliwości wpływania

Lokalizacja
Blizny znajdujące się na częściach ciała, które często są w ruchu, podlegają ciągłym naprężeniom. Takie ciągłe napięcie może prowadzić do powstawania niepożądanych formacji bliznowatych.
 

Wiek
Z wiekiem rany goją się coraz gorzej, ponieważ zmienia się struktura skóry. Zmniejsza się jej elastyczność, grubość warstw tłuszczu i ukrwienie. Dzieci i młodzież mają zwykle grubsze, bardziej wybrzuszone blizny, ponieważ często dochodzi do nadprodukcji nowej tkanki łącznej.
 

Grubość skóry
Grubsza skóra tworzy widoczne i bardziej wyraźne blizny. Grubość skóry zwiększa się począwszy od wieku dziecięcego, a następnie zaczyna się ponownie zmniejszać od 65 roku życia.
 

Rodzaj skóry i pochodzenie
Osoby pochodzenia afrykańskiego i azjatyckiego są bardziej podatne na bliznowacenie i przerost tkanki bliznowatej wynikający z nadmiernej produkcji nowej tkanki łącznej.
 

Inne choroby
Choroby współistniejące lub przebyte wcześniej (zaburzenia krążenia, cukrzyca itp.) mają negatywny wpływ na proces powstawania blizn.
 

Ważne

Tkanka bliznowata zmienia się nawet do dwóch lat po powstaniu. W tym czasie na wygląd blizny można pozytywnie i skutecznie wpływać poprzez odpowiednią pielęgnację i terapię. Dowiedz się więcej na temat leczenia blizn.